“Yeni çağırışlar” onlayn müzakirə proqramının növbəti qonağı dünyaca məşhur
finlandiyalı professor, təhsil tədqiqatçısı Pasi Sahlberg olub.
Təhsil Nazirliyinin dəstəyi və T-Network təhsil işçilərinin təcrübə və kommunikasiya platformasının təşkilatçılığı ilə davam edən proqramın 20 fevral 2021-ci ildə yayımlanan bu bölümündə Finlandiya təhsilinin uğur təcrübəsi, təhsildə dəyişiklik, liderlik, məktəb inkişafı, gələcəyin məktəbləri müzakirə edilib.
Proqramın aparıcısı, “T-Network”-un koordinatoru Cəfər Mənsimi Finlandiya təhsilini dünyaya tanıdan Pasi Sahlbergi Azərbaycanın 190 illik tarixə malik ilk dövlət məktəbi olan Şuşa Realnı Məktəbin təsviri qarşısında salamlayaraq Şuşa Realnı məktəbi haqqında qısa məlumat verib. Girişdə aparıcı Pasi Sahlbergin təcrübələrinin ölkə başçısı İlham Əliyevin “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər” sərəncamında qeyd edilən “XXI əsrin tələblərinə uyğun təhsil”i təkmilləşdirmək məqsədinə xüsusi töhfə verəcəyinə inandığını qeyd edib.
Proqramın ənənəvi “Təhsildə yeni çağırışları 8 guşəli ulduza bənzətsək, onun guşələri hansı çağırışlardan ibarət olar?" sualını Pasi Sahlberg belə cavablandırıb: “Müəllim xidmət göstərən peşə sahibi yox, bir söz sahibi olaraq tanınmalıdır. Bunun üçün ulduzun birinci guşəsi müəllimlərin təşkilatlanmasından, bir agentlik formalaşdırmasından ibarət ola bilər.
İkinci guşə şagirdlərin tədrisdə aktiv iştirakının
təmin edilməsi, onların maraqlarının nəzərə alınması və onlara fərdi yanaşmadan
ibarətdir. Nəzərə alınmalıdır ki, şagirdlərin maraq dairəsi fənlərdən daha
genişdir.
Növbəti guşədə şagird və müəllimlərin firəvanlığı, əhval
ruhiyyəsi nəzərə alınmalıdır.
Peşəkarlığın daim inkişafı, müəllimin həmişə şagird
olaraq qalması digər guşəni formalaşdırır.
Digər önəmli guşə məktəb daxilində əməkdaşlığın
daha da inkişaf etdirilməsidir. Öyrənənlər tədris prosesindən zövq
almalıdırlar. Bunun üçün tədrisdə oyunlara xüsusi diqqət ayrılmalıdır. Çünki yeni
əsrin bacarıqları yaradıcılıq, problemləri həll etmə bacarığı, təndiqidi düşüncə,
müzakirə aparmaq, kollektivçilikdir. Bütün bu bacarıqlar oyunlar vasitəsi ilə
aşılanır. Bu məqamı nəzərə alsaq 6-cı guşə yaranır.
7-ci guşə sualdır.
Nəyə doğru can atırıq? Hədəfimiz nədir? Hədəf daim gözümüzün qarşısında
olmalıdır. 8-ci, yəni sonuncu guşə olsa
da digərləri qədər əhəmiyyətli olan məsələ şagirdlərin niyə oxuduğunu başa düşməsi
və onlarda öyrənmə həvəsinin artırılmasıdır. Tədris prosesi elə qurulmalıdır ki, öyrənən həm
öz daxili aləmini, həm də ətrafındakı dünyanı kəşf etməyə davam etsin”.
P. Sahlberg qeyd edib ki, özü bir məktəb qurarsa, o
məktəbin digərlərindən fərqi təhsil prosesində kollektivçiliyə xüsusi önəm vermilməsi,
məktəbin əməkdaşlıq ruhu ilə seçilməsi, məktəbin fəaliyyətində və idarə
olunmasında şagirdlərin cəlb edilməsi, tədris
zamanı real problemlərin araşdırılması və həlli yollarının tapılması olacaq.
Dünyanın top 10 universitetlərindən çıxış etmək
üçün dəvət alan professor Finlandiya təhsili ilə bağlı miflərdən də danışıb: “Dünyada
ən yaxşı təhsil sisteminin Finlandiya olduğunu deyirlər. Bunun meyarlarını müəyyənləşdirmək
çətindir. Ümumiyyətlə, finlilərdən
soruşsanız, onlar öz ölkələrinin ən yaxşı təhsil sisteminə malik olduğunu iddia
etməyəcəklər. Finlandiyanın təhsil nəticələrini ölkədə havanın çox soyuq
olması, bu soyuqda əsas məşğuliyyətin yalnız təhsildən ibarət olması, eləcə də
balaca ölkə olması, burada mədəniyyət müxtəlifliyinin olmaması ilə əlaqələndirənlər
də yanılırlar. Çünki təhsil nəticələrinin
ölkənin miqyası, coğrafi yerləşməsi, mədəni müxtəlifliyi ilə əlaqəsi yoxdur.
Axı biz deyə bilmərik ki, miqyası və iqlimi Finlandiya ilə eyni olan ölkələrin
təhsil nəticələri də eynidir. Digər bir mif Finlandiyada ev tapşırıqların
olmamasıdır. Təbii ki, Finlandiyada da ev tapşırları var. Sadəcə onların təyinatı
fərqlidir”.
Professor verilən suallara cavab olaraq Finlandiyanın
beynəlxalq qiymətləndirmə proqramlarındakı geriləməsinin səbəblərini də
açıqlayıb: “Təhsil sistemləri tənəzzül yaşayır. Ümumi bir geriləmə var.
Finlaniyanın beynəlxalq qiymətləndirmə proqramlarında geriləməsinin səbəblərilə
bağlı 3 təxmin etmək olar. Şagirdlərin məktəbdəki vaxtı və asudə vaxtları
arasındakı fərq, onların getdikcə daha az oxuması və texnologiya etibar etmələri,
şagirdlərin yuxuya daha az vaxt ayırması”.
Finlandiyada müəllim seçimi meyarlarından da
danışan Pasi Sahlberg ömür boyu şagird qalacaq tədqiqatçı ruhlu müəllimlərin
seçilməyə çalışıldığını xüsusi vurğulayaraq qeyd edib ki, müəllim olmaq istəyən
şəxslər ciddi seçimdən keçir. Onlarda ixtisas fənni ilə yanaşı çərçivədən kənar
düşünmə, tənqidi düşüncə, tədqiqat və komanda ilə işləmək bacarıqları axtarılır,
hümanist və mənəvi-əxlaqi şəxsi keyfiyyətləri xüsusi ilə dəyərləndirilir. Həmçinin
başqasının ehtiyacını başa düşən və qarşıdakı şəxsə “bacaracaqsan” mesajını verə
bilən şəxslərə üstünlük verilir. Namizədlər nə üçün müəllim olmaq istədiklərini
aydın və inandırıcı şəkildə əsaslandırmalıdırlar.
Təhsil nazirliyinin “Facebook” səhifəsi üzərindən
canlı yayımlanan proqramda izləyicilərin də sualları cavablandırılıb.
BU XƏBƏRİ PAYLAŞ